کافه‌ها در دنیای امروز تنها مکانی برای نوشیدن قهوه یا چای نیستند؛ بلکه به یک فضای اجتماعی، فرهنگی و حتی کاری تبدیل شده‌اند. مردم برای ملاقات دوستان، جلسات کاری یا مطالعه ساعت‌ها در کافه می‌مانند. همین حضور طولانی و استفاده گسترده از خدمات کافه‌ها باعث می‌شود حجم زیادی زباله در طول روز تولید شود.
از تفاله قهوه و باقی‌مانده شیر گرفته تا لیوان‌های کاغذی و پلاستیکی، همه بخشی از زنجیره پسماندی هستند که اگر به‌درستی مدیریت نشوند، می‌توانند منبع آلودگی، بوی بد و حتی عامل از دست رفتن مشتریان باشند.
به همین دلیل، مدیریت پسماند در کافه‌ها یک موضوع لوکس یا جانبی نیست؛ بلکه بخشی از فرآیند اصلی بهداشت کافه ها و کیفیت خدمات محسوب می‌شود. رعایت این اصول، علاوه بر تأمین سلامت مشتریان و کارکنان، یکی از شروط مهم برای دریافت مجوزهای بهداشتی و گواهینامه‌هایی مثل گواهینامه پاکنماد است. همچنین در استانداردهای بین‌المللی مانند استاندارد SFBB (Safe Food Better Business)، بخش ویژه‌ای برای مدیریت پسماند تعریف شده است.
شاید در نگاه اول، زباله‌های تولیدی در یک کافه نسبت به رستوران‌های بزرگ یا صنایع غذایی زیاد به نظر نرسند؛ اما واقعیت این است که تنوع این زباله‌ها بالا بوده و خطر آلودگی متقاطع نیز در محیط‌های کوچک‌تر بیشتر است.
ایجاد بوی نامطبوع: باقی‌ماندن تفاله قهوه یا شیر فاسد در مخزن زباله به سرعت بوی نامطبوع ایجاد می‌کند.
جذب حشرات و جوندگان: محیط گرم و مرطوب کافه‌ها مکان مناسبی برای سوسک و موش است. زباله‌ها اگر به‌موقع تخلیه نشوند، این خطر را تشدید می‌کنند.
خطر آلودگی متقاطع: تماس مواد غذایی سالم با پسماندها می‌تواند باعث انتقال باکتری و قارچ شود.
تأثیر بر تجربه مشتری: مشتری وقتی بوی بد یا مخازن پر از زباله ببیند، قطعاً احساس ناخوشایندی خواهد داشت.
آسیب به محیط‌زیست: رهاسازی زباله‌ها یا بی‌توجهی به بازیافت، اثرات منفی بلندمدتی بر محیط‌زیست دارد.
اولین و مهم‌ترین اصل در مدیریت پسماند، تفکیک زباله از همان لحظه تولید است. این تفکیک باید به‌طور کامل و دقیق انجام شود.
انواع تفکیک پیشنهادی در کافه‌ها:
زباله تر: شامل باقی‌مانده مواد غذایی، شیر فاسد، میوه‌ها، و تفاله قهوه.
زباله خشک: شامل لیوان‌های کاغذی، نی‌های پلاستیکی، بسته‌بندی مواد اولیه.
زباله ویژه یا خطرناک: مواد شیمیایی شوینده، روغن دستگاه اسپرسو، دستکش‌ها و ماسک‌های یکبارمصرف.
زباله اختصاصی پودر قهوه و تفاله‌ها: بسیاری از کافه‌ها روزانه حجم زیادی پودر و تفاله قهوه تولید می‌کنند. این مواد باید در سطل جداگانه نگهداری شوند؛ چون هم قابل بازیافت هستند و هم اگر در سطل‌های معمولی ریخته شوند، بوی بد شدیدی ایجاد می‌کنند. حتی برخی کافه‌ها تفاله قهوه را به شرکت‌های بازیافتی تحویل می‌دهند تا به کود طبیعی یا محصولات آرایشی تبدیل شود.
این تفکیک علاوه بر رعایت بهداشت، یکی از ملزومات دریافت گواهینامه پاکنماد محسوب می‌شود.
کافه‌ها باید از سطل‌های زباله با ویژگی‌های زیر استفاده کنند:
مدیریت زباله تنها به جمع‌آوری درون سطل ختم نمی‌شود. این زباله‌ها باید در زمان مشخصی به مراکز دفع یا بازیافت منتقل شوند. باقی‌ماندن زباله در محیط کافه بیش از چند ساعت می‌تواند باعث آلودگی و بوی نامطبوع شود.
راهکارها:
یکی از اشتباهات رایج در کافه‌ها این است که فقط به تخلیه زباله بسنده می‌شود. در حالی که خود مخزن زباله باید روزانه شسته و ضدعفونی شود.
روش پیشنهادی:
این اقدام از رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها جلوگیری می‌کند و یکی از الزامات برای دریافت گواهینامه پاکنماد است.
هیچ سیستمی بدون آموزش کارکنان موفق نخواهد بود. کارکنان کافه باید بدانند:
این آموزش‌ها بخشی از فرآیندهای تعریف‌شده در استاندارد SFBB است و هنگام دریافت گواهینامه پاکنماد بررسی می‌شود.
حجم زیاد لیوان‌های یکبارمصرف: بسیاری از کافه‌ها هنوز از ظروف غیرقابل بازیافت استفاده می‌کنند.
نبود سیستم بازیافت در برخی مناطق شهری: حتی اگر کافه زباله‌ها را تفکیک کند، جمع‌آوری‌کنندگان همه را یک‌جا تخلیه می‌کنند.
هزینه اضافی: خرید مواد ضدعفونی، سطل‌های استاندارد و همکاری با شرکت‌های بازیافت هزینه‌بر است.
بی‌توجهی برخی کارکنان: اگر آموزش کافی نبینند، تفکیک زباله را جدی نمی‌گیرند.
بسیاری از کافه‌های موفق در تهران و شهرهای بزرگ، با شرکت‌های بازیافت قرارداد دارند تا زباله خشک (مخصوصاً بطری و لیوان) را به‌طور جداگانه تحویل دهند.
کافه‌های ایرانی با رعایت استانداردهایی مانند SFBB و اقدام برای دریافت گواهینامه پاکنماد می‌توانند به چنین سطحی از مدیریت بهداشتی برسند.
مدیریت پسماند در کافه‌ها یک اصل اساسی برای بهداشت محیط، سلامت مشتریان و افزایش اعتبار برند است. تفکیک زباله از مبدأ، استفاده از سطل‌های استاندارد، اختصاص سطل جداگانه برای پودرهای قهوه و تفاله‌ها، شست‌وشوی روزانه مخازن، و آموزش کارکنان از جمله اقدامات کلیدی هستند.
کافه‌هایی که این اصول را رعایت کنند، نه‌تنها در مسیر دریافت گواهینامه پاکنماد قرار می‌گیرند، بلکه تجربه‌ای مثبت و ماندگار برای مشتریان خود ایجاد می‌کنند. رعایت استانداردهای بین‌المللی مانند SFBB نیز تضمین می‌کند که خدمات ارائه‌شده مطابق با اصول جهانی بهداشت و ایمنی غذا باشد.
اگر این مطلب برایتان مفید بود، پیشنهاد می‌کنیم صفحه اهمیت نظافت آشپزخانه را هم بخوانید.
